KONU: YATIRIMLARDA DEVLET YARDIMLARI HAKKINDAKİ KARAR
30.05.2025 tarihli Resmî Gazetede yayımlanan Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar ile kalkınma planlarında öngörülen hedefler doğrultusunda, üretim ve istihdamı artıracak, arz güvenliğini sağlayacak, dışa bağımlılığı azaltacak, uluslararası rekabet gücünü artıracak değeri yüksek yatırımların özendirilmesine, işletmelerin yeşil ve dijital dönüşümlerinin hızlandırılmasına, uluslararası doğrudan yatırımların artırılmasına ve bölgesel gelişmişlik farklılıklarının azaltılmasına yönelik yatırımların desteklenmesine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir. 2025/9903 sayılı Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında Karar’a göre teşvik sistemi Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi ve Sektörel Teşvik Sistemi Uygulamaları ile bölgesel teşviklerden oluşmaktadır.
- TÜRKİYE YÜZYILI KALKINMA HAMLESİ
Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi: Teknoloji Hamlesi Programı, Yerel Kalkınma Hamlesi Programı ve Stratejik Hamle Programı olmak üzere üç programdan oluşmaktadır. Bu uygulamalar kapsamında desteklenen yatırımlar bölgesel teşvikler ile aşağıdaki destek unsurlarından yararlanabilmektedir.
- Gümrük vergisi muafiyeti
- Katma Değer Vergisi (KDV) İstisnası
- Vergi İndirimi
- Faiz veya kâr payı desteği
- Makine Desteği
- Yatırım yeri tahsisi
- Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği (bölgesel teşvik)
- Sigorta Primi Desteği (6.bölgede gerçekleştirilecek yatırımlar için) (bölgesel teşvik)
- Teknoloji Hamlesi Programı
Teknoloji Hamlesi Programı kapsamında ürün listesindeki ürünlere veya teknolojilere yönelik yatırımlar desteklenebilmektedir. Bu kapsamda desteklenecek yatırımlar Teknoloji Hamlesi Programı Değerlendirme Komitesi tarafından proje bazında değerlendirilecek olup uygun görülen projeler için teşvik belgesi düzenlenecektir. Program, Bakanlık tarafından belirlenecek uygulama usul ve esasları çerçevesinde Stratejik Araştırmalar ve Verimlilik Genel Müdürlüğü’nce yürütülecektir.
Program kapsamında vergisel destekler incelendiğinde ise gümrük vergisi muafiyeti ve katma değer vergisi istisnasına ek olarak vergi indirimi bu program kapsamında desteklenecek yatırımlarda %50 yatırım katkı oranı üzerinden hesaplanan yatırım katkı tutarına ulaşıncaya kadar %60 indirimli olarak uygulanacaktır. Diğer destek unsurlarından faiz desteği ise sabit yatırım tutarının %20’sini aşmamak kaydıyla 240 milyon TL’yi geçmeyecek şekilde uygulanacaktır.
Açıklanan yeni destek türü makine desteği ise yatırım süresi içinde temin edilen ve diğer masraflar hariç sadece makine ve teçhizatın birim fiyatı 2 milyon Türk lirası ve üzerinde olan makine ve teçhizat bedelinin %25’inin yatırımcıya bütçe kaynaklarından ödenmesi şeklinde uygulanacaktır. Uygulanan bu destek sabit yatırım tutarının %15’ini aşmamak kaydıyla 240 milyon TL’yi geçmeyecektir. İlave olarak, bu destekten faydalanan yatırımlarda faiz veya kar payı desteği uygulanmayacaktır.
Sigorta primi işveren hissesi desteği ise bu programda 6’ncı bölgede 12 yıl, diğer bölgelerde 8 yıl olacak şekilde uygulanacaktır. Yatırımın 6.bölgede gerçekleşmesi durumunda ise sigorta primi desteği de eklenecek olup tamamlama vizesinin yapılmasını müteakip 10 yıl süreyle uygulanacaktır.
Program kapsamında Sanayi Bölgeleri Genel Müdürlüğünce belirlenen usul ve esaslara göre yatırım yeri tahsisi edilebilecektir.
- Yerel Kalkınma Hamlesi Programı
Yerel Kalkınma Hamlesi Programı kapsamında, bölgeler arası gelişmişlik farklarının azaltılması ve bölgelerin rekabet güçlerinin artırılması hedeflenmektedir. Program kapsamında desteklenecek yatırım konuları; illerin sosyo-ekonomik gelişmişlik durumu, coğrafi potansiyelleri, atıl kaynakların değerlendirilmesi, yerel ihtiyaçların karşılanması, bölgede üretimi olmayan ancak başarılı olma potansiyeli yüksek sektörlerin geliştirilmesi, ileri-geri bağlantılı sektörlerin desteklenmesi, istihdam potansiyeli ve çevresel etkiler gibi kriterler çerçevesinde belirlenecektir.
Yerel yatırım konuları, 5 yıllık kalkınma planı, orta vadeli program, Cumhurbaşkanlığı yıllık programı ile uyumu ve bütçeye etkisi açısından Strateji ve Bütçe Başkanlığının görüşü alınarak her il için 4 konu olmak üzere yerel yatırım konuları listesi Bakanlık tarafından tebliğ ile belirlenecektir.
Program kapsamında uygulanacak destek unsurları Teknoloji Hamlesi Programıyla aynı olup Yerel Kalkınma Hamlesi Programı’nda Teknolojik Hamle Programı’ndan farklı olarak program Kalkınma Ajansları Genel Müdürlüğü tarafından yürütülecektir.
- Stratejik Hamle Programı
Stratejik Hamle Programı kapsamında katma değeri yüksek, ülkemizin kritik ihtiyaçlarını karşılayacak, arz güvenliğini sağlayacak, dış bağımlılığı azaltacak, uluslararası rekabet gücünü artıracak ve araştırma-geliştirme içeriği yüksek imalat sektörü yatırımları ile asgari 50 milyon TL tutarındaki Dijital Dönüşüm Programı ve Yeşil Dönüşüm Programı kapsamındaki yatırımlar desteklenecektir.
Program kapsamında asgari sabit yatırım tutarı; yüksek teknolojili ürünlerin üretimine yönelik yatırımlar için 100 milyon TL, diğer yatırımlar için ise 200 milyon TL'dir.
Program kapsamında ön değerlendirme aşamasında projeler için,
- Yatırım konusunun stratejik hamle yatırım konuları listesinde yer alması,
- Üretilmesi planlanan ana ürünlerin son bir yıl içerisindeki ihracatın ithalatı karşılama oranı azami %70 olması,
- Tebliğ ile belirlenen katma değer hesabı yöntemine göre hesaplanacak katma değer oranının asgari %30 olması,
- Yatırım tutarının %20'si kadar özkaynak bulunması,
- Yatırım konusu ürünle ilgili olarak son bir yıl içerisinde gerçekleşen toplam ithalat tutarının 50 milyon ABD Doları ve üzerinde olması şartları aranacaktır.
Bu şartların sağlanması durumunda yatırımcıların Bakanlığa sunacağı fizibilite raporları Bakanlık tarafından Kalkınma ve Yatırım Bankasıyla paylaşılacaktır. Bankanın yapacağı teknik, ekonomik ve mali analiz doğrultusunda Stratejik Hamle Programı Değerlendirme Komitesi tarafından fizibilite raporu ile teknik değerlendirme sonuçlarına göre uygun görülen projeler için teşvik belgesi düzenlenecektir.
Program kapsamında vergisel destekler incelendiğinde ise gümrük vergisi muafiyeti ve katma değer vergisi istisnasına ek olarak vergi indirimi bu program kapsamında desteklenecek yatırımlarda %40 yatırım katkı oranı üzerinden hesaplanan yatırım katkı tutarına ulaşıncaya kadar %60 indirimli olarak uygulanacaktır. Diğer destek unsurlarından faiz desteği ise sabit yatırım tutarının %15’ini aşmamak kaydıyla 180 milyon TL’yi geçmeyecek şekilde uygulanacaktır.
Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi kapsamında desteklenen yatırımlar için yeni getirilen destek unsuru makine desteği ise yatırım süresi içinde temin edilen ve diğer masraflar hariç sadece makine ve teçhizatın birim fiyatı 2 milyon Türk lirası ve üzerinde olan makine ve teçhizat bedelinin %25’inin yatırımcıya bütçe kaynaklarından ödenmesi şeklinde uygulanacaktır. Uygulanan bu destek sabit yatırım tutarının %15’ini aşmamak kaydıyla 180 milyon TL’yi geçmeyecektir. İlave olarak, bu destekten faydalanan yatırımlarda faiz veya kâr payı desteği uygulanmayacaktır.
Sigorta primi işveren hissesi desteği ise Teknolojik Hamle ve Yerel Kalkınma Programıyla benzer olarak bu programda da 6’ncı bölgede 12 yıl, diğer bölgelerde 8 yıl olacak şekilde uygulanacaktır. Yatırımın 6.bölgede gerçekleşmesi durumunda ise sigorta primi desteği de eklenecek olup tamamlama vizesinin yapılmasını müteakip 10 yıl süreyle uygulanacaktır.
- SEKTÖREL TEŞVİK SİSTEMİ
Öncelikli Yatırımlar Teşvik Sistemi ve Hedef Yatırımlar Teşvik Sistemi olmak üzere iki teşvik sisteminden oluşmaktadır. Bu uygulamalar kapsamında desteklenen yatırımlar, bölgesel teşvikler ile aşağıdaki destek unsurlarından yararlandırılmaktadır.
- Gümrük vergisi muafiyeti,
- KDV istisnası,
- Vergi indirimi,
- Faiz veya kâr payı desteği,
- Yatırım yer tahsisi
- Öncelikli Yatırımlar Teşvik Sistemi
Öncelikli Yatırımlar Teşvik Sistemi kapsamında desteklenen yatırımlarda gümrük vergisi muafiyeti ve KDV istisnasına ek olarak vergi indirimi bu program kapsamında desteklenecek yatırımlarda %30 yatırım katkı oranı üzerinden hesaplanan yatırım katkı tutarına ulaşıncaya kadar %60 indirimli olarak uygulanacaktır. Diğer destek unsurlarından faiz desteği ise sabit yatırım tutarının %10’unu aşmamak kaydıyla 24 milyon TL’yi geçmeyecek şekilde uygulanacaktır. Sigorta primi işveren hissesi desteği ise bölgesel destekler kapsamında uygulanacaktır.
Bu kapsamda değerlendirilen yatırımlara 29/6/2001 tarihli ve 4706 sayılı Kanunun ek 3’üncü maddesi çerçevesinde, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslara göre yatırım yeri tahsis edilebilecektir.
Öncelikli Yatırımlar Teşvik Sistemi kapsamında aşağıda belirtilen yatırım konuları desteklenir:
a) Dijital Dönüşüm Programı veya Yeşil Dönüşüm Programı kapsamında desteklenmesine karar verilen yatırımlar,
b) Teknoloji Hamlesi Programı kapsamında yayımlanan öncelikli ürün listesinde belirtilen yüksek teknolojili ürünlerin üretimine yönelik yatırımlar ile asgari 500 milyon TL tutarındaki yüksek teknolojili ürünlerin üretimine yönelik yatırımlar,
c) İstanbul ilinde gerçekleştirilecek olan yatırımlar hariç olmak üzere; Teknoloji Hamlesi Programı kapsamında yayımlanan öncelikli ürün listesinde belirtilen orta-yüksek teknolojili ürünlerin üretimine yönelik yatırımlar ile asgari 1 milyar TL tutarındaki orta-yüksek teknolojili ürünlerin üretimine yönelik yatırımlar,
ç) Müteharrik karakterli yatırımlar hariç olmak üzere; 6. bölge ve üzeri bölgelerde yapılan yatırımlar, geçici 3. ve geçici 4. öncelikli maddeler kapsamında değerlendirilen yatırımlar,
d) Savunma Sanayii Başkanlığından alacak proje onayına istinaden gerçekleştirilecek savunma alanındaki yatırımlar,
e) İmalat sanayii işletmelerinin öz tüketimine yönelik olarak gerçekleştirilecek enerji üretimi faaliyeti kapsamında bağlantı anlaşmasındaki sözleşme gereği olmak kaydıyla, güneş enerjisine dayalı elektrik üretim tesisi yatırımları ile rüzgar enerjisine dayalı elektrik üretim tesisi yatırımları,
f) Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından düzenlenen geçerli bir maden işletme ruhsatı ve izni kapsamında 4/6/1985 tarihli ve 3213 sayılı Maden Kanununun 2. maddesinin 4-b grubunda yer alan madenlerin girdi olarak kullanıldığı elektrik üretimi yatırımları,
g) Nükleer enerji santrali yatırımları,
ğ) Asgari 500 milyon TL tutarındaki, sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) yatırımları ve yeraltı doğal gaz depolama yatırımları,
h) Maden istihraç yatırımları ve/veya maden işleme yatırımları,
ı) 3213 sayılı Kanuna istinaden düzenlenmiş geçerli arama ruhsatı veya sertifikasına sahip yatırımcıların ruhsat sahalarında yapacağı maden arama yatırımları,
i) j) Ar-Ge yatırımları, Ar-Ge merkezi veya tasarım merkezlerinde yürütülen Ar-Ge veya tasarım projeleri ile ilgili İstanbul ili dışındaki yatırımlar,
k) Teknolojik Ürün Dönüşüm Belgesi düzenlenmiş ürünlerin üretimine yönelik yatırımlar,
l) Orta-yüksek teknolojili ve yüksek teknolojili ürünlere yönelik test merkezi yatırımları ile ihracatçı birliklerinin dış ticareti desteklemek amacıyla yapacakları test merkezi yatırımları,
m) Asgari yatırım tutarı aranmaksızın ihtisas serbest bölgelerinde gerçekleştirilecek yazılım ve bilişim ürünleri üretimi yatırımları,
n) Tebliğ ile belirlenecek teknik şart ve standartlara karşılayan ve asgari 3 megavat kurulu güç şartını sağlayan veri merkezi yatırımları,
o) Tebliğ ile belirlenecek teknik şart ve standartlara göre hizmet veren veri merkezlerinde bulut hizmeti sağlayıcıları tarafından yapılacak asgari 200 milyon TL tutarındaki yatırımlar,
ö) Çevre İzin ve Lisans Yönetmeliği kapsamında çevre lisansına tabi yatırımlar,
p) Demiryolu, denizyolu veya havayolu ile taşımacılık yatırımları,
r) Yük taşımacılığına yönelik liman yatırımları (yat limanı ve marina hariç),
s) Kültür ve Turizm Koruma ve Gelişim Bölgelerinde, turizm merkezlerinde, Kültür ve Turizm Bakanlığının bağlı/ilgili alan başkanlıkları sınırları içerisinde veya termal turizm konusundaki turizm konaklama yatırımları,
ş) Özel sektör tarafından gerçekleştirilecek olan, içecek ve gündüz bakım evleri, okul öncesi eğitim, ilkokul, ortaokul ve lise eğitim yatırımları ile hava araçlarının kullanım, tamir ve bakımına yönelik eğitim yatırımları,
t) Asgari 100 kişi ve üzeri kapasiteli yaşlı ve/veya engelli bakım merkezleri,
u) Lisanslı depoculuk yatırımları,
ü) 25 dekar ve üzeri yurtiçinde üretilen sera teknolojilerini ihtiva eden otomasyona dayalı (bilgisayar kontrollü iklimlendirme, sulama, gübreleme ve ilaçlama sistemi ihtiva eden) topraksız sera yatırımları,
v) Sanayi sicil belgesine sahip mevcut tesislerde yapılacak deprem veya yangın riskine karşı yapılan yatırımlar,
y) Sanayi Genel Müdürlüğünden alacak uygunluk yazışması istinaden gerçekleştirilecek afet teknolojileri alanındaki yatırımlar.
Öncelikli yatırımlar teşvik sistemi kapsamında belirtilen yüksek ve orta-yüksek teknolojili ürünler listesi ise aşağıdaki şekilde güncellenmiş olup NACE kodlarıyla sınıflandırılmıştır.
|
Teknoloji Seviyesi |
NACE Rev 2.1 Kodu |
Tanım |
|
Yüksek Teknolojili Ürünler |
21 |
Temel eczacılık ürünleri ve eczacılığa ilişkin müstahzarların imalatı |
|
|
26 |
Bilgisayarların, elektronik ve optik ürünlerin imalatı |
|
|
30.3 |
Hava ve uzay araçları ile ilgili makinelerin imalatı |
|
Orta – Yüksek |
20 |
Kimyasallar ve kimyasal ürünlerin imalatı |
|
|
25.3 |
Silah ve mühimmat (cephane) imalatı |
|
|
27 |
Elektrikli teçhizat imalatı |
|
|
28 |
Başka yerde sınıflandırılmamış makine ve ekipman imalatı |
|
|
29 |
Motorlu kara taşıtı, treyler (römork) ve yarı treyler (yarı römork) imalatı |
|
|
30.2 |
Demir yolu lokomotifleri ve vagonlarının imalatı |
|
|
30.4 |
Askerî kara savaş araçlarının imalatı |
|
|
30.9 |
Başka yerde sınıflandırılmamış ulaşım araçlarının imalatı |
|
|
32.5 |
Tıbbî ve dişçilik ile ilgili araç ve gereçlerin imalatı |
- Hedef Yatırımlar Teşvik Sistemi
Hedef Yatırımlar Teşvik Sistemi kapsamında Ek-3'te yer alan yatırım konuları, belirtilen şartların sağlanmaları halinde desteklenmektedir. Bu sistem kapsamında elektrik üretimi yatırımları, elektrik enerjisi dağıtım yatırımları, elektrik enerjisi depolama yatırımları ile ana şebeke üzerinden gaz yakıtlarının dağıtımı konusundaki yatırımlar ile İstanbul ilinde gerçekleştirilecek yatırımlar vergi indirimi desteğinden yararlanamayacaktır. Sigorta primi işveren hissesi desteği ise bölgesel destekler kapsamında uygulanacaktır.
Bu kapsamda desteklerden faydalanan projeler yalnızca 4’üncü, 5’inci ve 6’ncı bölgelerde gerçekleştirildikleri takdirde faiz veya kâr payı desteğinden faydalanabilecekler.
Elektrik üretimi yatırımları, elektrik enerjisi dağıtım yatırımları, elektrik enerjisi depolama yatırımları ile ana şebeke üzerinden gaz yakıtlarının dağıtımı konusundaki yatırımlara ise faiz veya kâr payı desteği sağlanmayacaktır.
Bu kapsamda değerlendirilen yatırımlarda gümrük vergisi muafiyeti ve KDV istisnasına ek olarak vergi indirimi %20 yatırım katkı oranı üzerinden hesaplanan yatırım katkı tutarına ulaşıncaya kadar %60 indirimli olarak uygulanacaktır. Diğer destek unsurlarından faiz desteği ise sabit yatırım tutarının %10’unu aşmamak kaydıyla 12 milyon TL’yi geçmeyecek şekilde uygulanacaktır.
- Dijital Dönüşüm Programı
Teknolojik ürün ve çözümlerin işletme süreçlerine entegre edilerek maliyet azaltımı, verimlilik ve kalite artışı, çalışan ve müşteri memnuniyeti gibi sonuçlar elde etmeyi amaçlayan yatırımlar Dijital Dönüşüm Programı kapsamında değerlendirilecektir. Program, Bakanlık tarafından belirlenecek uygulama usul ve esasları kapsamında Milli Teknoloji Genel Müdürlüğünce yürütülecektir.
Dijital dönüşüm programı kapsamında desteklenmesine karar verilen yatırımlar asgari 50 milyon TL olması halinde Stratejik Hamle Programı kapsamında veya Öncelikli Yatırımlar Teşvik Sistemi kapsamında değerlendirilecektir.
- Yeşil Dönüşüm Programı
Döngüsel ekonomi yaklaşımıyla uyumlu, doğal kaynakları koruyan, iklim ve sürdürülebilirlik hedeflerine katkı sağlayan, kaynak verimli ve düşük karbonlu üretimi amaçlayan yatırımlar Yeşil Dönüşüm Programı kapsamında değerlendirilecektir. Program, Bakanlık tarafından belirlenecek uygulama usul ve esasları kapsamında Stratejik Araştırmalar ve Verimlilik Genel Müdürlüğünce yürütülecektir.
Yeşil dönüşüm programı kapsamında desteklenmesine karar verilen yatırımlar asgari 50 milyon TL olması halinde Stratejik Hamle Programı kapsamında veya Öncelikli Yatırımlar Teşvik Sistemi kapsamında değerlendirilecektir.
- BÖLGESEL TEŞVİKLER
Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi ve Sektörel Teşvik Sistemi kapsamında desteklenen yatırımlar, yatırımın bölgesine göre aşağıdaki destek unsurlarından yararlanabilir:
- Sigorta primi işveren hissesi desteği,
- Sigorta primi desteği (6. bölgede gerçekleştirilecek yatırımlar için)
|
Yatırım Teşvik Uygulamalarında Bölgeler |
|||||
|
1. Bölge |
2. Bölge |
3. Bölge |
4. Bölge |
5. Bölge |
6. Bölge |
|
Ankara |
Aydın |
Adana |
Afyonkarahisar |
Bartın |
Adıyaman |
|
Antalya |
Balıkesir |
Bilecik |
Aksaray |
Bayburt |
Ağrı |
|
Bursa |
Bolu |
Burdur |
Amasya |
Çankırı |
Ardahan |
|
Eskişehir |
Çanakkale |
Düzce |
Artvin |
Erzurum |
Batman |
|
İstanbul |
Denizli |
Gaziantep |
Çorum |
Giresun |
Bingöl |
|
İzmir |
Edirne |
Isparta |
Elazığ |
Hatay |
Bitlis |
|
Kocaeli |
Kayseri |
Karabük |
Erzincan |
Kahramanmaraş |
Diyarbakır |
|
Muğla |
Konya |
Karaman |
Kastamonu |
Kilis |
Gümüşhane |
|
|
Manisa |
Kırıkkale |
Kırşehir |
Niğde |
Hakkari |
|
|
Mersin |
Kırklareli |
Malatya |
Ordu |
Iğdır |
|
|
Sakarya |
Kütahya |
Sivas |
Osmaniye |
Kars |
|
|
Tekirdağ |
Nevşehir |
|
Sinop |
Mardin |
|
|
Yalova |
Rize |
|
Tokat |
Muş |
|
|
|
Samsun |
|
Tunceli |
Siirt |
|
|
|
Trabzon |
|
Yozgat |
Şanlıurfa |
|
|
|
Uşak |
|
|
Şırnak |
|
|
|
Zonguldak |
|
|
Van |
*Yeşil renkli iller bölge sıralaması artan (destek oranı yükselen), kırmızı renkli iller ise bölge sıralaması azalan (destek oranı düşen) illeri ifade etmektedir.
- Destek Unsurlarına Yönelik Özellikli Hususlar
- Gümrük Vergisi Muafiyeti
- Gümrük vergisi muafiyeti kapsamından otomobil ve hafif ticarî monte edilmemiş haldeki (CKD) aksam ve parçaların ithali çıkarılmıştır.
- Teşvik belgesi almak üzere müracaat edilmiş, ancak teşvik belgesine bağlanmamış yatırımlara ilişkin makine ve teçhizatın ithalinde teminatlı işlem uygulanmaya devam edilebilecektir.
- Karar’ın Ek-4 sayılı listesinde ithalinde gümrük vergisi muafiyeti uygulanmayacak makina ve ekipmanlar belirtilmiş ve bir önceki mevzuata göre genişletilmiştir. Bu ekipmanlar muafiyet uygulanmaksızın ithal edilip, toplam sabit yatırım tutarına dahil edilebilecektir. Ancak, söz konusu makine ve teçhizatlar kullanılmış olması halinde teşvik belgesi kapsamına alınmayacaktır.
- 19/4/2020 tarihli ve 31104 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Motorlu Araçlar ve Römorkları ile Bunların Aksam, Sistem ve Ayrı Teknik Ünitelerinin Tip Onayı ve Piyasa Gözetimi ve Denetimi Hakkında Yönetmelik (AB/2018/858) kapsamında MI kategorisi ve N1 kategorisi niteliği taşıyan araçların üretimine yönelik olarak; asgari yüz bin adet/yıl kapasiteli yeni bir yatırım yapılması veya mevcut tesislerin kurulu kapasitelerinin en az yüz bin adet/yıl artırılması halinde, teşvik belgesinde kayıtlı sabit yatırım tutarının yüzde yirmisinin gerçekleştirilmesini müteakip, yatırım süresi içerisinde olmak, belgede kayıtlı toplam ilave araç kapasitesinin % 15' ini aşmamak ve ithalat esnasında yararlanılacak vergi indirimi tutarı kadar teminat mektubunun Bakanlığa ibraz edilmesi kaydıyla gümrük vergisi muafiyeti sağlanmak suretiyle yatırımcılara, içten yanmalı motor silindir hacmi azami 1600 cm3 ve/veya elektrik motoru azami 160 kwh güce sahip olan ve bu fıkrada belirtilen kategorilerde araç ithali için izin verilebilir.
- Belge kapsamında hibrit araç için motor üretiminin de yer alması halinde, motor üretim kapasitesinin % 15'i kadar daha (motor üretim kapasitesinin, araç üretim kapasitesinden fazla olması durumunda araç kapasitesi dikkate alınır) bu fikrada belirtilen şartlarda araç ithaline izin verilebilir.
- Faiz ve Kar Payı Desteği
- TL cinsinden kullanılacak kredilerde en az 1 yıl vadeli yatırım kredilerinin teşvik belgesinde kayıtlı sabit yatırım tutarının %70’ine kadar olan kısmı için ödenen faiz veya kâr payının, kullanım tarihinde geçerli olan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB)'nın bir hafta vadeli repo ihale faiz oranının;
a) Teknoloji Hamlesi Programı ve Yerel Kalkınma Hamlesi Programı için 20 puanı geçmemek üzere %40'ına tekahül eden puanı,
b) Stratejik Hamle Programı için 15 puanı geçmemek üzere %30'una tekabül eden puanı,
c) Öncelikli yatırımlar için 12,5 puanı geçmemek üzere %25'ine tekahül eden puanı,
ç) 4 üncü, 5 inci ve 6 ncı bölgelerde gerçekleştirilecek hedef yatırımlar için 12,5 puanı geçmemek üzere %25'ine tekabül eden puanı,
Bakanlıkça da uygun görülmesi halinde ilk kredinin kullanım tarihinden itibaren azami beş yıl için ödenmek kaydıyla bütçe kaynaklarından karşılanabilir.
- Faiz veya kâr payı desteği içeren teşvik belgelerine konu yatırımlardan finansal kiralama yöntemiyle gerçekleştirilecek olanlar için de faiz veya kâr payı ödemelerini içeren itfa planı yapılması kaydıyla aynı şartlarla faiz veya kâr payı desteği öngörülebilir.
- Faiz veya kâr payı desteği tutarı,
Teknoloji Hamlesi Programı ve Yerel Kalkınma Hamlesi Programı kapsamında desteklenmesine karar verilen yatırımlarda sabit yatırım tutarının %20'sini aşmamak kaydıyla 240 milyon TL'yi,
Stratejik Hamle Programı kapsamında desteklenmesine karar verilen yatırımlarda sabit yatırım tutarının %15'ini aşmamak kaydıyla 180 milyon TL'yi,
Öncelikli Yatırımlar Teşvik Sistemi kapsamında desteklenmesine karar verilen yatırımlarda sabit yatırım tutarının %10'unu aşmamak kaydıyla 24 milyon TL'yi,
Hedef Yatırımlar Teşvik Sistemi kapsamında desteklenmesine karar verilen yatırımlarda sabit yatırım tutarının %10'unu aşmamak kaydıyla 12 milyon TL'yi,
Geçemez.
- Döviz kredisi ile gerçekleştirilecek yatırımlarda kullanılan döviz kredisinin Türk Lirası karşılığı, kredi kullanım tarihindeki TCMB döviz satış kuru dikkate alınarak tespit edilir.
Döviz kredisinin faiz veya kâr payı oranının %50'si aşılmamak kaydı ile ödenecek faiz veya kâr payının, birinci fıkranın (a) ve (b) bentlerinde belirtilen yatırımlar için 2 puanı, (e) ve (ç) bentlerinde belirtilen yatırımlar için 1 puanı dikkate alınarak yapılacak faiz veya kâr payı desteği uygulaması, vade tarihindeki TCMB döviz satış kuru dikkate alınarak gerçekleştirilir.
- Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi kapsamında faiz veya kâr payı desteğinden faydalanan yatırımlara makine desteği sağlanmaz.
- Makine Desteği
Talep edilmesi halinde, Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi kapsamında desteklenen yatırımlar için düzenlenen teşvik belgesinin yatırım süresi içinde temin edilen ve diğer masraflar hariç sadece makine ve teçhizatın birim fiyatı 2 milyon Türk Lirası ve üzerinde olan makine ve teçhizat bedelinin %25'i yatırımcıya bütçe kaynaklarından ödenir.
Makine desteği tutarı, Teknoloji Hamlesi Programı ve Yerel Kalkınma Hamlesi Programı kapsamında desteklenmesine karar verilen yatırımlarda sabit yatırım tutarının %15' ini aşmamak kaydıyla 240 milyon TL'yi, Stratejik Hamle Programı kapsamında desteklenmesine karar verilen yatırımlarda sabit yatırım tutarının %15'ini aşmamak kaydıyla 180 milyon TL'yi, geçemez.
- Sigorta Primi İşveren Hissesi Desteği
- Bu Karar kapsamında desteklenen yatırımlardan, tamamlama vizesi yapılmış teşvik belgesinde kayıtlı istihdamı aşmamak kaydıyla; yatırımla ilave edilen istihdam için ödenmesi gereken sigorta primi işveren hissesinin asgari ücrete tekabül eden kısmının “6 ncı bölgede gerçekleştirilen yatırımlar için tamamı, diğer bölgelerde gerçekleştirilen yatırımlar için %50'si " Bakanlık bütçesinden karşılanır.
Sigorta primi işveren hissesi desteği aşağıda belirtilen sürelerde uygulanır.
|
Bölgesel |
Uygulama Süresi |
|
1 |
- |
|
2 |
1 yıl |
|
3 |
2 yıl |
|
4 |
4 yıl |
|
5 |
8 yıl |
|
6 |
12 yıl |
- Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi kapsamında desteklenen yatırımlar için bu destek 6 ncı bölgede 12 yıl, diğer bölgelerde 8 yıl süreyle uygulanır.
- Sektörel teşvik sistemi kapsamında desteklenen yatırımlar için, yatırımın karakteristiği gereği muhtelif illerde gerçekleştirilecek yatırımlara sigorta primi işveren hissesi desteği ve sigorta primi desteği sağlanmaz.
- 1 inci bölge illerinden 4 üncü, 5 inci veya 6 ncı bölge il veya ilçelerine taşınan imalat sanayi yatırımlan için düzenlenen sadece nakil yatırım cinsindeki teşvik belgeleri kapsamında, taşınan makine ve teçhizat ile asgari 50 istihdam sağlanması ve taşınan makine ve teçhizatın asgari bir yıl süreyle firma aktifinde kayıtlı olduğu yeminli mali müşavir raporu ile tevsik edilmesi kaydıyla bölgesel destekler sağlanır. Bu madde kapsamında değerlendirilen yatırımlar için bölgesel destekler dışında başka bir destek sağlanmaz ve bu yatırımlarda asgari yatırım tutarı şartı aranmaz.
- Vergi İndirimi
- Bu Karar kapsamında desteklenen yatırımlarda, 5520 sayılı Kanunun 32/A maddesi çerçevesinde gelir veya kurumlar vergisi;
- Teknoloji Hamlesi Programı ve Yerel Kalkınma Hamlesi Programı kapsamında desteklenmesine karar verilen yatırımlarda %50 yatırıma katkı oranı,
- Stratejik Hamle Programı kapsamında desteklenmesine karar verilen yatırımlarda %40 yatırıma katkı oranı,
- Öncelikli Yatırımlar Teşvik Sistemi kapsamında desteklenmesine karar verilen yatırımlarda %30 yatırıma katkı oranı,
- Hedef Yatırımlar Teşvik Sistemi kapsamında desteklenmesine karar verilen yatırımlarda %20 yatırıma katkı oranı,
üzerinden hesaplanan yatırıma katkı tutarına ulaşıncaya kadar %60 indirimli olarak uygulanır.
- Yatırımcının diğer faaliyetlerinden elde edilen kazançlarına, bu maddeye göre hesaplanacak yatırıma katkı tutarının %50'sini geçmemek üzere 5520 sayılı Kanunun 32/A maddesinde belirtilen usulde indirimli gelir veya kurumlar vergisi uygulanabilir.
- Firma tescil tarihi teşvik belgesi düzenlenmesi için yapılan müracaat tarihinden en fazla bir yıl öncesinde olan yatırımcılar, talep etmeleri halinde vergi indirimi desteğinden faydalanmamak kaydıyla;
- Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi kapsamında desteklenmesine karar verilen komple yeni yatırımlarda, faiz veya kâr payı desteği ya da makine desteği için belirlenmiş olan desteğin sabit yatırıma oranına 5 puan ve azami tutara 60 Milyon TL eklenmek suretiyle,
- Öncelikli Yatırımlar Teşvik Sistemi kapsamında desteklenmesine karar verilen komple yeni yatırımlarda, faiz veya kâr payı desteği için belirlenmiş olan desteğin sabit yatırıma oranına 2 puan ve azami tutara 6 Milyon TL eklenmek suretiyle,
- Hedef Yatırımlar Teşvik Sistemi kapsamında desteklenmesine karar verilen komple yeni yatırımlarda, faiz veya kâr payı desteği için belirlenmiş olan desteğin sabit yatırıma oranına 2 puan ve azami tutam 2 Milyon 400 Bin TL eklenmek suretiyle faydalanabilir.
- Yatırım Yeri Tahsisi
Vergi indirimi öngörülmeyen yatırımlar ile elektrik üretimine yönelik yatırımlara yatırım yeri tahsis edilmez.
- Alt Bölge Desteğinden Yararlanacak Yatırımlar
Yatırımlar aşağıda belirtilen koşullardan birini sağlamaları halinde, sigorta primi işveren hissesi desteği açısından bulundukları bölgenin bir alt bölgesinde sağlanan, her ikisini sağlamaları halinde bulundukları bölgenin iki alt bölgesinde sağlanan oran ve sürede bu destekten yararlanabilir.
- Yatırımın organize sanayi bölgesinde veya endüstri bölgesinde gerçekleştirilmesi.
- Yatırımın Ek-5’te belirtilen ilçelerde gerçekleştirilmesi (Ek-5’te toplamda 49 il ve bu illerde bulunan 279 ilçeye yer verilmiştir.)
6’ncı bölgede gerçekleştirilecek yatırımlar için OSB veya Endüstri Bölgesi kapsamında sigorta primi işveren hissesi desteği, bölgede geçerli olan süreye iki yıl ilave edilmek suretiyle uygulanacaktır.
- Kullanılmış Komple Tesis ve Kullanılmış Makine ve Teçhizat İthali
Bakanlık tarafından uygun görülmesi halinde, kullanılmış komple tesisin teşvik belgesi kapsamında ithaline izin verilebilir. Serbest bölgelerden kullanılmış komple tesis ithaline izin verilmeyecektir.
Ek-4’te yer alan ve kullanılmış komple tesis kapsamında ithali uygun görülen veya yenileştirilmiş makine ve teçhizat, KDV istisnası ve gümrük vergisi muafiyeti sağlanmaksızın ithal edilerek sabit yatırım tutarına dahil edilecektir.
Orta-yüksek ve yüksek teknolojili yatırım konuları için düzenlenmiş teşvik belgeleri kapsamında kullanılmış ithal makine ve teçhizat temin edilebilir ancak, Ek-4’te belirtilen makine ve teçhizat kullanılmış veya yenileştirilmiş olarak teşvik belgesi kapsamında temin edilemeyecektir. Kullanılmış komple tesis veya makine ve teçhizat, vergi indirimi, makine desteği ve faiz veya kâr payı desteğinden faydalanamayacaktır.
- Teşvik Belgesi Kapsamı Yatırımın Devri
Tamamlama vizesi yapılmamış teşvik belgesine konu yatırımın; bütün halinde başka bir yatırımcıya belge üzerinde unvan değişikliği yapılmak suretiyle devredilmesi veya mevzuat düzenlemesi ya da ortaklık yapısı değişikliği nedeniyle yatırımın bağımsız üretim bölümlerine kısmi bölünmesi sonucunda bölünen kısmın yeni bir teşvik belgesine devredilmesi Genel Müdürlüğün iznine tabi olacak olup, devralan yatırımcı teşvik belgesi kapsamında faydalanılmamış desteklerden faydalanmaya devam edebilecektir. Tamamlama vizesi yapılmış teşvik belgelerinin bütün olarak başka bir yatırımcıya devri uygun görülmeyecektir.
Türkiye Yüzyılı Kalkınma Hamlesi kapsamında desteklenen yatırımlar için düzenlenen yatırım teşvik belgesinin başka bir yatırımcıya belge üzerinde unvan değişikliği yapılmak suretiyle devredilmesi ya da yatırımcı şirketin Borsa İstanbul Pay Piyasasında halka arz yöntemi ile paylarını satması hariç olmak üzere, proje kapsamı yatırım tamamlanmadan hisselerini devretmesi, ilgili programın değerlendirme komitesi kararı ve Genel Müdürlüğün iznine tabi olacaktır.
- Sabit Kıymetlerin Satışı
Tamamlama vizesi yapılmamış ya da tamamlama vizesi yapılmış ancak tamamlama vizesi için Bakanlığa yapılan müracaat tarihinden itibaren iki yılını doldurmamış teşvik belgesine konu yatırım için temin edilen sabit kıymetlerin satışı Bakanlığın iznine tabi olacaktır. Bakanlık sağlanan desteklerin geri alınması kaydıyla satışına izin verebilir.
Tamamlama vizesi için Bakanlığa yapılan müracaat tarihinden itibaren iki yılını doldurmuş sabit kıymetlerin satışı, tamamlama vizesi yapılmış olması şartıyla serbesttir. Satışa konu sabit kıymetler ile ilgili destekler geri alınmaz veya durdurulmaz.
Yatırımcı adına düzenlenmiş birden fazla teşvik belgesi olması durumunda, belge kapsamında temin edilen sabit kıymetlerin yatırımcı adına düzenlenmiş başka bir belge kapsamına devri, devre konu sabit kıymetlerin temin tarihlerinin devir olunan teşvik belgesi süresi içinde olması ve bu belgeye konu yatırım ile uyumlu olması halinde uygun görülecek olup varsa fazladan faydalanılan destekler geri alınacaktır.
3.11. Sabit Kıymetlerin Kiralanması
Teşvik belgesi kapsamında temin edilen makine ve teçhizatın, üretilecek mal veya hizmetlerin teşvik belgesi sahibi yatırımcı tarafından satın alınması koşuluyla kiralanması veya diğer bir yatırımcıya herhangi bir ticari amaç olmaksızın geçici olarak verilmesi Bakanlığın iznine tabi olacaktır.
Teşvik belgesi kapsamı yatırımın bütün olarak işletilmek üzere başka bir firmaya kiralanması Bakanlığın iznine tabi olup istihdama yönelik destekler durdurulacaktır. Tamamlama vizesi yapılmamış ya da tamamlama vizesi yapılmış olmakla birlikte tamamlama vizesi müracaat tarihi itibarıyla iki yılını doldurmuş teşvik belgesine konu sabit kıymetlerin tamamının veya bir kısmının finansal kiralama şirketi tarafından bizzat kiracıdan satın alınarak (sat ve geri kirala) finansal kiralama işlemine konu edilebilmesi, faiz veya kâr payı desteğinden yararlanılmaması koşulu ile Bakanlığın iznine tabi olacaktır.
3.12. Yatırım Yeri Değişikliği
Desteklenen yatırımların yer değişikliği talepleri Bakanlıkça değerlendirilerek proje bazında sonuçlandırılacaktır. Yatırımların, destek süresi boyunca bulunduğu bölgede faaliyette bulunması esas olacak olup, nakli talep edilen yatırımın daha az desteklendiği ya da desteklenmediği bölgelere taşınması durumunda, varsa taşınacağı bölgede sağlanan desteği aşan kısım ile taşındığı bölgede sağlanmayan desteklerin ilgili mevzuat çerçevesinde geri alınması kaydıyla yatırım yeri değişikliği talepleri uygun görülebilecektir.
Tamamlama vizesi yapılmamış teşvik belgelerinde nakli talep edilen yatırımın, teşvik belgesinin düzenlenmesine ilişkin müracaat tarihinde yürürlükte olan mevzuat hükümlerine göre daha fazla desteklendiği bölgelere taşınması durumunda, yatırımın taşınılan yatırım yerine sağlanan destekler sağlanacaktır. Tamamlama vizesi yapılmış teşvik belgelerinde nakli talep edilen yatırımın teşvik belgesinin düzenlenmesine ilişkin
müracaat tarihinde yürürlükte olan mevzuat hükümlerine göre daha fazla desteklendiği bölgelere taşınması durumunda, naklin uygun görülmesi halinde destek unsurları revize edilmeyecek olup bu madde hükümleri, daha önceki kararlara göre düzenlenmiş teşvik belgeleri için de uygulanacaktır.
3.13. Yatırım Süresi, Teşvik Belgesinin Revizesi ve Tamamlama Vizesi
Yatırımın başlangıç tarihi, teşvik belgesi için Bakanlığa müracaat tarihidir. Teşvik belgesine konu yatırımın tamamlanması için gerekli süre yatırımcı tarafından sunulmakta olup sürenin 3 yıldan uzun olması halinde, Bakanlık yatırım süresini 3 yıla kadar belirleyebilir. Yatırımın öngörülen sürede gerçekleştirilememesi halinde, teşvik belgesinde kayıtlı ilk sürenin yarısı kadar ek süre verilebilir.
İlgili mevzuatı gereği kamu kurum ve kuruluşlarından alınması gerekli izin ve ruhsat gibi belgelerin temin edilememesi veya kamu kurum ve kuruluşlarının uygulamaları sonucu yatırımcıların faaliyetlerini durdurmaları veya yürütememeleri, yatırım süresi içerisinde gerçekleşecek mücbir sebep veya fevkalade hal durumu nedeniyle yatırımın belgede kayıtlı süre içerisinde gerçekleştirilemediğinin yatırımcılar tarafından tevsik edilmesi halinde, Bakanlıkça bu durum göz önünde bulundurularak ilave süre verilebilir.
Yatırımcı, öngörülen süre veya ek süre bitimini müteakip üç ay içinde yatırımın tamamlama vizesinin yapılması için Bakanlığa müracaat etmelidir. Müracaat edilmemesi halinde, Bakanlıkça yatırımcıya tamamlama vizesi müracaatında bulunulması için bildirimde bulunulur. Bildirim tarihini müteakip iki ay içerisinde tamamlama vizesi için müracaatta bulunulmaması halinde 32 nci madde kapsamında teşvik belgesi iptal edilir. Bu hüküm, bu Karar ve daha önceki kararlara istinaden düzenlenen teşvik belgelerine de uygulanacaktır.
Yatırım tamamlama vizesi, yatırım yerinde Genel Müdürlük personelince gerçekleştirilecek tamamlama ekspertizi neticesinde yapılır. Genel Müdürlükçe uygun görülen yatırımlar için, daha önceki kararlara istinaden düzenlenen teşvik belgeleri de dâhil olmak üzere tamamlama vizesi işlemleri yeminli mali müşavirlerce düzenlenecek rapora istinaden de yapılabilecektir.
Daha önceki kararlara istinaden düzenlenen teşvik belgeleri de dâhil olmak üzere, ekspertiz işlemleri için görevlendirilecek personelin her birine ödenecek ekspertiz ücreti 1.000 Türk Lirasıdır.
Önemli Notlar
- Asgari sabit yatırım tutarlarının belirtilmediği durumlarda yatırımların destek unsurlarından yararlanabilmesi için asgari sabit yatırım tutarının; 1. ve 2. bölgelerde 12 milyon TL, diğer bölgelerde ise 6 milyon TL olması gerekmektedir.
- Açıklanan 2025/9903 sayılı karar kapsamında 31/12/2030 tarihine kadar yapılacak olan teşvik belgesi başvuruları değerlendirilecektir.
- Teşvik belgesi kapsamında yatırım harcaması olarak kabul edilen maddi olmayan duran varlıkların (marka, lisans, know-how vb.) oranı, teşvik belgesinde kayıtlı toplam sabit yatırım tutarının %25'ini aşamaz. Bu uygulama Dijital Dönüşüm Programı kapsamında geçerli değildir.
- Bu Karar ve eklerinde yer alan Türk Lirası cinsindeki tutarlar her yıl, bir önceki yıla ilişkin yeniden değerleme oranı dikkate alınarak tebliğ ile belirlenecek usul ve esaslar çerçevesinde, takvim yılı başından geçerli olmak üzere güncellenecektir.
- Teşvik belgesi kapsamında sağlanan KDV istisnası, gümrük vergisi muafiyeti, vergi indirimi, faiz veya kar payı desteği ve makine desteğinin faydalanma yılı esas alınarak yeniden değerleme oranı ile hesaplanan toplam değeri, yeniden değerleme oranı dikkate alınarak hesaplanmış gerçekleşen sabit yatırım tutarını geçemez.
- Kararın yürürlüğe girdiği tarih itibarıyla sonuçlandırılmamış müracaatlar, müracaat tarihinde yürürlükte bulunan kararlar çerçevesinde sonuçlandırılacaktır.
- Bu Kararın yürürlüğe girdiği tarihten önceki kararlara istinaden düzenlenen teşvik belgeleri ile ilgili uygulamalara, teşvik belgesinin dayandığı karar ve ilgili diğer kararlar çerçevesinde devam edilecektir.
- Daha önceki kararlara istinaden düzenlenen teşvik belgeleri kapsamında temin edilen makine ve teçhizatın bu Karara istinaden düzenlenen teşvik belgesine devri yapılamayacaktır.
- Karar kapsamında desteklenmeyen yatırım konularında daha önceki kararlara istinaden düzenlenmiş ve tamamlama vizesi yapılmamış teşvik belgelerine ilişkin kapasite artışına yol açacak makine ve teçhizat ilavesi yapılamayacaktır.
- 24/5/2023 tarihli ve 7297 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı'na göre, KOBİ sayılmayan yatırımcılar veya Yerel Kalkınma Hamlesi Programı kapsamında desteklenen yatırımcılar, yatırımın sürdürülebilirliğini ve toplumsal faydayı desteklemek amacıyla Bakanlıkça onaylanmış bir ekosistem geliştirme planı hazırlayıp uygulamakla yükümlüdür. Bu kapsamda yatırım tamamlanana kadar yapılacak harcama, sabit yatırım tutarının en az %2’si olmalıdır. Ancak, vergi indirimi desteği öngörülmeyen yatırımlar bu yükümlülükten muaftır.
- İstanbul Özelinde
- Asgari sabit yatırım tutarının ayrıca belirtilmemiş olduğu hallerde yatırımların asgari sabit yatırım tutarı 3.000.000 TL’den 12.000.000 TL’ye çıkarılmıştır.
- Hedef Yatırımlar Teşvik Sistemi kapsamında desteklenen yatırımlar, İstanbul ilinde vergi indirimi desteğinden yararlanamayacaktır.
- Hedef yatırımlar kapsamında İstanbul faiz desteğinden yararlanamamaktadır.
- Ek-3 listesinde yer alan B-Madencilik ve Taş Ocakçılığı yatırımlarında yapılacak yatırımlar İstanbul ilinde desteklenmeyecektir.